- 12/05/2021
- Φορολογικά
Κατά το διάστημα Δεκέμβριο 2019 μέχρι και τον Μάρτιο 2021 παρατηρήθηκε μια αύξηση των μετρητών κατά 3,7 δις εκατ. Ευρώ, σύμφωνα με στοιχεία της τράπεζας της Ελλάδος.
Η παράδοξη αύξηση των μετρητών εν μέσω τριών lockdown, η οποία δεν παρατηρείται μόνο στην Ελλάδα αλλά σε όλες τις χώρες της ευρωζώνης , οδήγησε σε περεταίρω ανάλυση από την ΕΚΤ. Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, προκύπτει πώς η αύξηση των μετρητών οφείλεται :
- Στη διατήρηση μετρητών για αγορές χωρίς τη χρήση καρτών ή άλλων ηλεκτρονικών μέσων.
- Σε λόγους ανασφάλειας που οδηγούν στην διασφάλιση των μετρητών, όπως συμβαίνει σε κάθε κρίση.
- Και στην διατήρηση μετρητών ευρώ σε χώρες εκτός ευρωζώνης, όπου η αγοραστική δύναμη είναι μεγαλύτερη.
Επισημαίνεται, σαφώς, πως δεν υπάρχουν όλα τα δεδομένα προκειμένου να εντοπιστούν με ακρίβεια όλες οι αιτίες καθώς και σε πολλές περιπτώσεις παρατηρούνται στοιχεία που επίσης δεν μπορούν να εξακριβωθούν. Ο εντοπισμός, για παράδειγμα, μετρητών σε χώρες εκτός ευρωζώνης , κατά την διάρκεια πανδημίας , μπορεί εν μέρη να δικαιολογηθεί μόνο μέσω εμβασμάτων, είτε για διασυνοριακές αγορές είτε για αποστολή χρημάτων σε συγγενικά πρόσωπα. Υπό άλλες συνθήκες, εκτός πανδημίας, θα μπορούσε να εξηγηθεί και με τον τουρισμό.
Άλλη περίπτωση που επίσης δεν μπορεί να εξακριβωθεί είναι η ταυτόχρονη αύξηση των μετρητών και των ηλεκτρονικών συναλλαγών, οι οποίες αυξήθηκαν μόνο σε αριθμό και όχι σε αξία. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές αυξήθηκαν για συναλλαγές είτε ανέπαφες είτε για αγορές μικρής αξίας. Συνεπώς αγορές προϊόντων με μεγαλύτερη αξία έγιναν με μετρητά.
Η αιτία αποδίδεται κυρίως σε κάποια από τα μέτρα στήριξης, τις αγορές με κάρτες και το ψηφιακό χρήμα.
Το μέτρο της αναστολής και το μέτρο της επιστρεπτέας προκαταβολής , είναι δυο από τα κυριότερα μέτρα που καταστρατηγήθηκαν και οδήγησαν στην αύξηση μετρητών , όπου στην πρώτη περίπτωση οι επιχειρήσεις έβγαζαν σε αναστολή το προσωπικό τους ενώ αυτό συνέχιζε να εργάζεται και ο εργοδότης απλώς συμπλήρωνε το υπόλοιπο ποσό της αποζημίωσης για να φτάσει το ύψος του μισθού, και στην δεύτερη περίπτωση που οι επιχειρήσεις, με κριτήριο τη μείωση τζίρου, δεν δήλωναν τις πραγματικές πωλήσεις προκειμένου να ενταχθούν στο πρόγραμμα.
Ο φόβος μετάδοσης του ιού μέσω χαρτονομισμάτων ανέβασε στα ύψη τις ηλεκτρονικές και ανέπαφες συναλλαγές. Η καταναλωτική, αυτή, συνήθεια για μικρές συναλλαγές παρέμεινε, αλλά ύστερα από το πρώτο lockdown παρατηρήθηκε αύξηση των συναλλαγών μεγαλύτερων ποσών με μετρητά.
Οι κλειστές επιχειρήσεις, επίσης, δημιούργησαν μια παράλληλη οικονομία. Οι επιχειρήσεις αυτές που από το κράτος ήταν κλειστές λόγω ΚΑΔ έκαναν πωλήσεις εκτός καταστημάτων χωρίς να κόψουν απόδειξη. Αυτό δικαιολογεί και την πτώση κυκλοφορίας μετρητών τον Ιανουάριο όταν δηλαδή άνοιξαν τα καταστήματα, όπου ο τζίρος αναγκαστικά πέρασε πάλι στα POS και στις ταμειακές μηχανές.
Το ψηφιακό χρήμα είναι ακόμα ένας λόγος ενίσχυσης της διακίνησης χρήματος . Μέσω των λειτουργιών που προσφέρει γίνονται εύκολα αγορές σε ανοιχτές επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια των lockdown.
Παρατηρήθηκε, επίσης και αύξηση των καταθέσεων νοικοκυριών κατά το 2020 (σχεδόν 20 δισ.) Οι αιτίες που εξηγούν την άνοδο περιλαμβάνουν την αποταμίευση για λόγους ανασφάλειας, την περικοπή της κατανάλωσης λόγω των lockdown, τα επιδόματα και τα δώρα Πάσχα και Χριστουγέννων, το φόβο για τη χρήση μετρητών για μετάδοση του κορονοϊού και τα μέτρα στήριξης (όπως οι εννεάμηνες αναστολές δανείου).
Το συμπέρασμα είναι πως η εφαρμογή των συγκεκριμένων μέτρων στήριξης για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα είχε ως επακόλουθο τη δημιουργία μιας παράλληλης άτυπης αγοράς, χωρίς να καταγράφεται ο τζίρος, χάνοντας το δημόσιο έσοδα και βάζοντας την υγεία σε κίνδυνο.
